Tác phẩm: Con chó mùa xuân – Patrick Modiano
Thể loại: Tiểu thuyết
Dịch giả: Hoàng Lam Vân
“Con chó mùa xuân” vẫn mang đặc trưng của Patrick Modiano: dễ đọc, không dễ cảm nhận. Văn chương của ông vẫn chậm rãi, chi tiết, mơ hồ và tinh tế. Quyển sách mỏng nhưng tôi nhâm nhi mãi mới xong vì vẫn như Quảng trường ngôi sao, như Quán cà phê của tuổi trẻ lạc lối, Từ thăm thẳm lãng quên, Kho đựng nỗi đau,… tôi lúc nào cũng đọc hai lần mỗi trang để thấm đẫm từng câu chữ của ông.
“Tôi đã viết số điện thoại của ông lên một bao thuốc lá. Vả lại, tên ông có trong danh bạ Bottin, ông nói thêm với chúng tôi. Jansen, số 9 phố Froidevaux, Danton 75-21.“
Trong Con chó mùa xuân, nhân vật chính đi qua lại giữa những dòng hồi ức gắn liền với nhiếp ảnh gia Jansen, mà trong đại lộ ký ức ấy, anh nhìn thấy Jansen, thấy chính mình, thấy cô bạn gái, thấy rất nhiều nhân vật của quá khứ, thấy bao mùa xuân đi qua, thấy những năm tháng tuổi trẻ bất định.
Lật từng trang sách, có những lúc, tôi thấy mình cũng như nhân vật chính, bất định, có tồn tại, có nhìn lại, có lãng quên.
Dưới đây là một số trích dẫn hay trong cuốn Con chó mùa xuân:
Kỷ niệm về ông đã rơi vào trạng thái ngủ đông và thế rồi giờ đây nó vụt hiện ra và trở lại vào đầu mùa xuân năm 1992 này. Có phải vì tôi đã tìm lại được bức ảnh chụp cô bạn gái và tôi, đằng sau đó có một con dấu đóng vào, cùng dòng chữ xanh viết: Ảnh Jansen. Cấm sao chụp? Hay chỉ vì cái lý do giản dị, rằng các mùa xuân thì giống hệt nhau?
Ông hỏi tôi định làm gì sau này và tôi đáp:
– Viết
Hoạt động ấy đối với ông thật “vuông tròn khó xác định” – ông đã dùng chính xác cụm từ ấy. Quả thật, người ta viết bằng các từ, còn ông, ông tìm sự im lặng. Một bức ảnh có thể diễn đạt sự im lặng. Nhưng còn các từ thì sao? Chắc đây sẽ là điều khiến ông thấy hấp dẫn: làm sao tạo được sự im lặng bằng các từ. Ông đã phá lên cười:
– Vậy tức là cậu sẽ thử làm cái đó? Tôi trông chờ vào cậu đấy. Nhưng nhất là, cầu sao điều đó không khiến cậu bị mất ngủ…
Trong số mọi ký tự dùng trong in ấn, ông bảo tôi ông thích nhất dấu chấm lửng.
Sáng ra, tôi cố sức nhớ lại giấc mơ hồi đêm, nhưng chỉ còn sót lại cho ta vài mẩu nhỏ mà ta những muốn tập hợp lại nhưng chúng tan biến đi mất.
Một ngày nào, có lẽ, tôi sẽ phá vỡ được cái lớp của im lặng và của chứng quên kia.
Nhớ lại kỷ niệm về buổi tối hôm ấy, tôi cảm thấy nhu cầu giữ lại những bóng dáng cứ chăm chăm vuột đi khỏi tôi và cố định chúng lại như trên một bức ảnh. Nhưng, sau nhiều năm đến thế, các công tua mờ đi, một nỗi ngờ vực càng lúc càng thêm xảo trá làm xói mòn các khuôn mặt.
Ba mươi năm là đủ để biến mất đi các chứng cứ và chứng nhân.
Đến một lúc, Jansen tiến lại gần và nói với tôi:
– Thế nào, sung sướng chứ? Tối nay trời đẹp quá… Cuộc đời đang bắt đầu với cậu…
Và điều đó thì đúng: Vẫn còn tất tật những năm dài kia trước mặt tôi.
Tôi thấy như thể cả tôi cũng là một người khách du lịch bị lạc đường trong một thành phố mà tôi không biết rành. Tôi nhìn chăm chăm vào cái tích kê màu hồng như thể đó là thứ đồ vật cuối cùng đủ sức chứng nhận và đảm bảo cho tôi về căn cước của tôi, nhưng chiếc tích kê ấy còn làm cho tôi khó ở thêm. Nó gợi về một thời đã quá xa xôi của cuộc đời tôi, tới mức tôi thấy thật khó nối nó vào với hiện tại.
“Nắm lấy mọi thứ thật nhẹ nhàng và trong im lặng nếu không chúng sẽ chuồn mất”.
Tôi chẳng thể đoán định trước tương lai, nhưng từ giờ cho tới chừng ba mươi năm nữa. chừng nào tôi đến độ tuổi của Jansen, hẳn tôi cũng sẽ không còn trả lời điện thoại và hẳn tôi sẽ biến mất, giống ông, vào một tối tháng Sáu, cùng một con chó ma.
Ông bảo tôi rằng sau một số năm nhất định chúng ta chấp nhận một sự thật mà chúng ta dự cảm được nhưng tự che giấu với chính mình, do vô tự lự hoặc bởi hèn nhát: Một người anh em trai, một thế thân đã chết thay chỗ chúng ta vào một ngày và tại một địa điểm xa lạ và bóng ma của người ấy rốt cuộc đã hòa trộn vào với chúng ta.